Eğitimde En Büyük Yanılgı: Öğrenme Stilleri Gerçek mi?
- Ekrem Başarı
- 12 Tem
- 3 dakikada okunur
Anahtar Kelimeler: öğrenme stilleri, VARK modeli, eğitimde efsaneler, öğrenme nasıl gerçekleşir, eğitim psikolojisi, etkili öğrenme yöntemleri, Veritasium, multimodal öğrenme, eğitim mitleri
Giriş
“Ben görsel öğrenirim.”
“Duyarak daha iyi anlıyorum.”“
Ben yaparak öğrenenlerdenim.”
Bu tür ifadeleri sıkça duyarsınız. Eğitim dünyasında yıllardır dolaşan bir inanç var: Her bireyin kendine özgü bir öğrenme stili vardır ve bu stile uygun şekilde eğitim verilirse, öğrencinin öğrenme başarısı artar. Ancak bu iddia, ne yazık ki bilimsel gerçeklerle desteklenmiyor.
Veritasium YouTube kanalında yayınlanan “The Biggest Myth in Education” (Eğitimdeki En Büyük Efsane) adlı video, bu konuyu derinlemesine ele alıyor. Bu makalede, videoda sunulan bilgiler ışığında öğrenme stilleri mitini detaylıca inceleyeceğiz.
Öğrenme Stilleri Nedir?
Öğrenme stilleri teorisi, bireylerin bilgiyi en iyi şekilde alma biçimlerinin farklılaştığını öne sürer. En yaygın sınıflandırmalardan biri VARK modelidir:
Visual (Görsel): Görsellerle, grafiklerle öğrenenler
Auditory (İşitsel): Dinleyerek öğrenenler
Reading/Writing (Okuma-Yazma): Metinlerle öğrenenler
Kinesthetic (Kinestetik): Yaparak, deneyimleyerek öğrenenler
Bu teoriye göre, öğretim yöntemi bireyin öğrenme stiline uygun hale getirildiğinde öğrenme performansı artar.
Peki, Bilim Ne Diyor?
Veritasium’un videosunda yer alan çeşitli araştırmalar ve deneyler, bu teorinin doğru olmadığını gösteriyor.
🔬 Deneysel Kanıtlar
Birçok bilimsel çalışma, öğrencilerin “öğrenme stillerine uygun” yöntemlerle eğitildiğinde daha iyi öğrenip öğrenmediklerini test etti. Sonuçlar net:
Öğrenme stiliyle eğitim yöntemi eşleşse bile, başarı artmıyor.
Örneğin; görsel öğrenici olduğunu belirten biri, görsellerle değil, yazılı metinlerle de aynı derecede başarılı olabiliyor. Çünkü önemli olan nasıl sunduğunuz değil, öğrencinin içsel süreçleri.
Hafıza Deneyi: Stilden Çok Strateji Önemli
Videoda yapılan basit bir hafıza deneyi de bu noktayı destekliyor. Katılımcılara 10 nesne gösteriliyor veya sesli okunuyor. Öğrenme stilleriyle uyumlu sunum yapılsa bile başarı oranı değişmiyor.
Ama dikkat çekici olan şu:En başarılı olanlar, “görselleştirme”, “hikâyeleştirme” veya “sıralama” gibi aktif bellek stratejileri kullanıyor.
Yani öğrenme stili değil, uygulanan bilişsel strateji başarıyı etkiliyor.
Öğrenme Stillerinin Popülerliği Nereden Geliyor?
Eğitimcilerin %90’ından fazlası hâlâ öğrenme stillerine inandığını söylüyor. Çünkü:
İnsanların farklı yetenekleri ve tercihleri olduğu doğru.
Bireyselleştirme fikri, çağdaş eğitim anlayışıyla uyumlu.
Öğrenciler bu anlatımı duyduğunda kendilerini “özel” hissediyor.
Ancak bu inanç, bir psikolojik sezgi olsa da bilimsel geçerliliğe sahip değil.
Neden Tehlikeli Bir Yanılgı?
Öğrenme stilleri masum gibi görünse de bazı ciddi riskleri var:
Öğrenciler kendi stillerinin dışındaki öğrenme yöntemlerine direnç gösterebiliyor.
Öğretmenler zaman ve kaynaklarını yanlış bir varsayım için harcayabiliyor.
Eğitimde bireyselleştirme çabaları, etkisiz hale gelebiliyor.
Öğrencilerin “Ben görsel öğreniciyim, bu yüzden anlatımla öğrenemem.” gibi sınırlayıcı inançlar geliştirmesi de cabası.
Gerçek Ne? Ne İşe Yarıyor?
✅ Multimodal (Çok Modelli) Öğrenme
Araştırmalar gösteriyor ki en etkili öğrenme yöntemi, çoklu modalite kullanmak. Yani:
Hem yazı hem görsel kullanmak
Anlatımı, etkileşimli sorularla birleştirmek
Yaparak, anlatarak, yazarak ve izleyerek öğrenmeyi desteklemek
Multimedya Etkisi olarak bilinen bu yaklaşım, tüm öğrenciler için etkilidir.
✅ Anlam İnşası, Strateji, Aktif Katılım
Etkili öğrenme, öğrencinin pasif bilgi almasıyla değil; anlam kurması, problemleri çözmesi ve düşünmesiyle gerçekleşir.
Sonuç: Etkili Öğrenme İçin Ne Yapmalı?
Öğrencileri etiketlenmiş öğrenme stillerine sıkıştırmayın.
Dersi zenginleştirin: Görsel, işitsel, yazılı ve deneyimsel öğeleri bir arada kullanın.
Öğrencilere etkili öğrenme stratejilerini (hikâyeleştirme, tekrar, bağlantı kurma vb.) öğretin.
Öğrenme sürecini aktif hale getirin.
SEO Dostu SSS (Sık Sorulan Sorular)
Öğrenme stilleri gerçekten işe yarar mı?Hayır, bilimsel araştırmalar öğrenme stillerine uygun eğitimlerin başarıyı artırmadığını gösteriyor.
Öğrencilerin farklı öğrenme tercihlerine saygı göstermeli miyiz?Evet, ancak bu tercihleri mutlak öğrenme biçimi olarak kabul etmek doğru değildir. Çeşitliliği destekleyen eğitim daha etkilidir.
Eğitimde bireyselleştirme yanlış mı? Hayır. Ancak bireyselleştirme, kanıta dayalı yöntemlerle yapılmalıdır. Kişiye özel değil, kişiye uygun strateji desteği sunulmalıdır.
Multimodal öğrenme nedir? Bilgilerin birden fazla formatta (görsel, işitsel, yazılı vb.) sunulmasıdır. Bu yöntem, her türden öğrenci için daha etkilidir.
Kapanış
Eğitimde ilerlemek istiyorsak, sezgilere değil, bilime kulak vermeliyiz. Öğrenme stilleri cazip bir fikir olabilir ama etkili öğrenmenin yolu, katılım, strateji ve çeşitlilikten geçer.
Yorumlar